Darowizny dla Ukrainy

Darowizny dla Ukrainy – skutki podatkowe

Wybuch wojny na Ukrainie spowodował, że wiele polskich firm podejmuje działania mające na celu wsparcie obywateli Ukrainy. Pomoc ma wymiar zarówno finansowy, jak i rzeczowy. Poniżej wyjaśnienie najważniejszych skutków podatkowych dotyczących przekazywania darowizn dla Ukraińców.

Darowizna a PIT / CIT

Przedsiębiorcy, którzy przekazują darowizny na rzecz Ukrainy, mogą odliczyć ich wartość od podstawy opodatkowania. W podatku PIT maksymalne odliczenie wynosi 6%, w podatku CIT – 10% dochodu dla podatników CIT.

Nie wszystkie darowizny mogą być odliczone od podstawy opodatkowania, a wyłącznie te wymienione w przepisach. Zalicza się do nich m.in. darowizny:

przekazane na cele krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi na podstawie ustawy o publicznej służbie krwi, w wysokości iloczynu kwoty rekompensaty i litrów oddanej krwi lub jej składników (dotyczy podatników PIT),
przekazane na cele określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, na rzecz organizacji pożytku publicznego (tzw. OPP) lub też równoważnym organizacjom, działającym na obszarze Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych (dotyczy podatników PIT i CIT).

Jednym z celów, na który przekazana darowizna podlega odliczeniu od dochodu, jest pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą.

W przypadku darowizny rzeczowej, w celu skorzystania z odliczenia jej od podstawy opodatkowania ważne jest prawidłowe ustalenie jej wartości finansowej. Co do zasady powinna to być wartość rynkowa (np. cena zakupu z podatkiem VAT).

Aby skorzystać z odliczenia darowizny od dochodu na rzecz OPP, podatnik powinien udokumentować przekazanie takiej darowizny. W przypadku darowizn pieniężnych wystarczy potwierdzenia przelewu. Natomiast w przypadku darowizn rzeczowych darczyńca powinien posiadać dokument (np. pisemną umowę, oświadczenie, protokół) zawierający:

informację o przedmiocie darowizny oraz jej wartości;
oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Darowizna a VAT

Przepisy ustawy VAT wskazują, że opodatkowaniu podlegają zasadniczo wszelkie darowizny.

Za dostawę towarów, opodatkowaną VAT, uznaje się także nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości bądź w części z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów.

Jeżeli zatem podatnik miał prawo do odliczenia VAT przy nabyciu lub wytworzeniu towarów przekazanych tytułem darowizny, to musi naliczyć VAT należny przy darowiźnie. Liczy się tu obiektywne prawo do odliczenia na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy VAT, a nie fakt skorzystania z tego prawa lub nie.

W zakresie niektórych darowizn podatnik może skorzystać ze zwolnienia przedmiotowego z opodatkowania VAT. Zwolnieniem z VAT objęte są:

dostawa krwi, osocza w pełnym składzie, komórek krwi lub preparatów krwiopochodnych pochodzenia ludzkiego, niebędących lekami;

dostawa produktów spożywczych (z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%) z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej OPP.

Stawka 0% VAT z tytułu pomocy Ukraińcom

4 marca 2022 r. Minister Finansów wydał rozporządzenie, które wprowadza stawkę 0% VAT dla nieodpłatnych dostaw towarów lub świadczenia usług na cele związane z pomocą ofiarom działań wojennych w Ukrainie.

Zgodnie z rozporządzeniem:

stawka 0% VAT dotyczy wszelkiego rodzaju świadczeń, które mogą się okazać niezbędne do wsparcia pokrzywdzonych w tym konflikcie;
stawką 0 % VAT objęte są świadczenia realizowane na rzecz takich podmiotów jak: Agencja Rezerw Strategicznych, podmioty lecznicze w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej oraz jednostki samorządu terytorialnego;
Stawka 0% VAT ma zastosowanie pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy pomiędzy podatnikiem a jednym ze wskazanych wyżej podmiotów. Umowa musi wskazywać, że darowane towary lub usługi będą związane z pomocą poszkodowanym w wyniku rosyjskiej agresji na Ukrainę;
Preferencję stosuje się w okresie od 24 lutego 2022 r. do 30 czerwca 2022 r.

Darowizna jako pomoc dla Ukrainy – zmiany podatkowe

Na skutek apelów przedsiębiorców i doradców podatkowych, Ministerstwo Finansów ma rozszerzyć preferencje podatkowe dla firm / podatników, którzy wspierają finansowo lub rzeczowo Ukraińców. Obecne przepisy, które istnieją, dają pewne możliwości obniżenia podatków, ale w obliczu wojny i pomocy, którą chcą nieść przedsiębiorcy, są one stanowczo za wąskie.

Przede wszystkim aktualne przepisy nie dają podatnikom możliwości zaliczania do kosztów podatkowych przekazywanych darowizn poza przekazaniem artykułów spożywczych dla OPP.

MF zapowiada, że przedsiębiorcy będą mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki na wytworzenie lub nabycie rzeczy i praw przeznaczonych w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Ulga ma objąć dary przekazywane za pośrednictwem organizacji pozarządowych (również z Ukrainy), samorządu terytorialnego, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, podmiotów prowadzących działalność leczniczą oraz ratownictwa medycznego na terytorium Polski i Ukrainy.

Kosztem uzyskania przychodów mają być też koszty poniesione z tytułu nieodpłatnych świadczeń, czyli darmowa pomoc medyczna na rzecz organizacji pozarządowych. Dotyczyć to będzie lekarzy i weterynarzy, którzy w ramach prowadzonej działalności pomagają bezpłatnie obywatelom Ukrainy.

Zmiany dla obywateli Ukrainy

MF zapowiada także zwolnienie podatkowe dla samych obywateli Ukrainy. Ukraińcy przybywający do Polski, mają być zwolnieni z obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn od otrzymanych darowizn. Zwolnienie z podatku ma dotyczyć nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy własności rzeczy lub praw majątkowych. Zwolnienie będzie obowiązywało od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. Obecnie osoby otrzymujące darowizny nie płacą podatku, o ile wartość świadczenia pieniężnego lub rzeczowego nie przekracza 4 902 zł w ciągu 5 lat.

Podsumowując, firmy, które chcą wesprzeć naszych wschodnich sąsiadów, już dziś mogą skorzystać z preferencji podatkowych, a zgodnie z zapowiedziami MF wkrótce zostaną one rozszerzone.